Gabriel García Márquez – El amor en los tiempos del cólera

Gabriel García Márquez

El amor en los tiempos del cólera

  «Ήταν σαν να είχαν περάσει πάνω από το δύσκολο γολγοθά της συζυγικής ζωής κι είχαν φτάσει χωρίς άλλες περιπέτειες στο κέντρο του έρωτα. Περνούσαν σιωπηλά, σαν δυο γέροι ζεματισμένοι από τη ζωή, πέρα από τις παγίδες του πάθους, πέρα από τις άγριες κοροϊδίες των ψευδαισθήσεων και τους αντικαθρεφτισμούς των παθημάτων τους: πέρα από τον έρωτα. Γιατί είχαν ζήσει αρκετά για να καταλάβουν πως ο έρωτας είναι έρωτας σ’οποιαδήποτε εποχή και σ’οποιοδήποτε τόπο, αλλά γινόταν πιο έντονος όταν βρισκόταν κοντά στον θάνατο».

  Η πρώτη εικόνα που δημιουργείται στον μυαλό μου ανακαλώντας ότι έχει εντυπώσει μέσα μου το βιβλίο του Gabriel Garcia Marquez «Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας» είναι αυτή με ένα ολόλευκο δροσερό μπουκέτο γαρδένιες και αυτό γιατί όπως και ο τίτλος του, με παραπέμπει σε ένα ουσιαστικό συμβολισμό που διέπει τις ζωές όλων μας και εμπεριέχει δυο αντίθετες και παράλληλα παρόμοιες έννοιες, αυτές του έρωτα και του θανάτου. Οι γαρδένιες οι οποίες συμβολίζουν στο βιβλίο τον μυστικό, ανεκπλήρωτο, δυνατό και αγνό έρωτα του Φλορεντίνο Αρίσα προς την Φερμίνα Δάσα παράλληλα με μεταφέρουν σε ένα σκηνικό αντιθέσεων, απόκτησης και απώλειας, ζωής και θανάτου, έρωτα και αδιαφορίας. Πως γίνεται όμως να συνδέονται αυτές οι φαινομενικά αντίθετες έννοιες; Η δίκη μου απάντηση βρίσκεται στην κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και υπόστασης και στην τάση της ζωής να μας οδηγεί συχνά στα άκρα, βιώνοντας δυνατά συναισθήματα τα οποία προέρχονται από βαθιές αντιθέσεις τις οποίες συνήθως ο συνειδητός νους τείνει να αγνοεί. Πως είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να αγαπήσει πέρα από κάθε λογική, πως επιβιώνει ο έρωτας μέσα στα χρόνια, πως επηρεάζει τις ζωές μας ο θάνατος, τι είναι η μοναξιά και πως βιώνουμε την απώλεια; Αυτά τα ερωτήματα απαντά με ένα μοναδικό τρόπο σε ένα απαύγασμα μαγικού ρεαλισμού ο Marquez ανοίγοντας τους συναισθηματικούς μας ορίζοντες μέσα από μια ιστορία αγάπης έξω από κάθε μορφής στερεότυπα, για μένα στο αγαπημένο μου βιβλίο του.

  Η ιστορία εκτυλίσσεται σε ένα λιμάνι της Καραϊβικής μεταξύ 1880 και 1930 όπου οι λιμοί, η φτώχεια και οι εμφύλιοι δημιουργούν ένα όχι ιδιαίτερα γόνιμο πλαίσιο για να ευδοκιμήσει η ιστορία πάθους που έχει δημιουργήσει στο μυαλό του ο Φλορεντίνο Αρίσα, ένας πρωταγωνιστής μακριά από τα συνήθη δεδομένα ενός εραστή που θα έπλαθε μια κλασική ιστορία αγάπης, μη εμφανίσιμος, κυριολεκτικά βασανισμένος από τη μοίρα από την στιγμή που γεννήθηκε, θλιβερός υπό μια έννοια, περίεργος και έξω από τα συνηθισμένα, παραταύτα γεμάτος συναισθήματα και έτοιμος να θυσιάσει τα πάντα για τον έρωτά του συνθέτει από μόνος του ένα μελαγχολικό μοτίβο ακραίων εσωτερικών μαχών και αντιθέσεων δοσμένο σε ένα κατακόκκινο φόντο πάθους και έντασης, πίστης, θυσίας και αφοσίωσης στο πιο πολύτιμο πόθο του στην πολυαγαπημένη του Φερμίνα Δάσα. Ο Φλορεντίνο Αρίσα συμβολίζει εκείνη την εσωτερική δόνηση που ξεκινάει από πολύ μακριά και καταλήγει σαν μια φωνή μέσα μας κάθε στιγμή που κάποιος από εμάς βρισκόμενος σε δίλημμα πήρε το δρόμο της λογικής και άφησε στην άκρη αυτό το ήρεμο ψιθύρισμα των αισθημάτων, το μαγικό ερωτικό βαλς που έπαιζε με το μουσκεμένο από τα δάκρυα βιολί του ηχεί τότε μέσα μας εφόσον είμαστε σε θέση να το ακούσουμε. Είναι ενωμένα όλα τα αισθήματα, τα λόγια, οι φωνές, τα γράμματα, τα ταξίδια, τα ανεκπλήρωτα κομμάτια του έρωτα που αποφύγαμε να πράξουμε ακολουθώντας τη λογική μας. Αυτός ο μοναδικός πρωταγωνιστής της ιστορίας τα μαζεύει ένα-ένα και τα κάνει πραγματικότητα. Όλη του η ύπαρξη διέπεται από ένα στόχο, να κερδίσει την καρδιά της Φερμίνα Δάσα.

  Ο Marquez δημιουργεί ένα περιβάλλον ανάγνωσης τόσο κοντά στην πραγματικότητα αλλά και άλλο τόσο ονειρικό ταξιδεύοντας μας στον χρόνο κάνοντας μας να αναρωτιόμαστε, άραγε οι όρκοι αγάπης μπορούνε να είναι παντοτινοί;

  Καθώς ο Φλορεντίνο Αρίσα ζει μια ζωή γεμάτη έρωτα, πάθη, εντάσεις, σεξ με πληθώρα γυναικών ακραίες ίσως να έλεγε κανείς ακόμα και αρρωστημένες εμπειρίες ένα πράγμα παραμένει σταθερό καθώς κυλάνε απελπιστικά αργά εκείνα τα 51 χρόνια, οι 9 μήνες και οι 4 μέρες, η αγάπη του για αυτή τη μικρή κοπέλα, την ελαφίνα που έγινε γυναίκα και σύζυγος που γέννησε παιδιά που γνώρισε την πικρή και την γλυκιά πλευρά του έγγαμου βίου, που ερωτεύτηκε, προδόθηκε, πληγώθηκε και αγάπησε ξανά από την αρχή. Και κάπου εδώ πρέπει να αναφερθεί το όνομα του Χουβενάλ Ουρμπίνο, για τον οποίο και την ιδιαίτερη προσωπικότητα του παίρνουμε μια γεύση στην αρχή του βιβλίου μέσω του θανάτου ενός πολύ στενού του φίλου. Δυναμικός, σταθερός, φιλόδοξος, οξυδερκής, επιφανής πολίτης, γιατρός στο επάγγελμα και σίγουρος για την αγάπη του προς την Φερμίνα Δάσα αποτέλεσε την καλύτερη δυνατή επιλογή για ένα «καλό» γάμο ποσό μάλλον σε μια εποχή όπως εκείνη και σε μια τόσο στενόμυαλη κοινωνία, ή μήπως όχι; Ο σύζυγος και πατέρας των παιδιών της Φερμίνα Δάσα μοιάζει φαινομενικά να αποτελεί ένα σχεδόν αψεγάδιαστο κομμάτι της ζωής της και της προσφέρει ότι ακριβώς κάθε γυναίκα θα ήθελε σε μια σχέση. Όμως οι ιστορίες πάντα κρύβουν πολλά πίσω από την πρώτη εντύπωση και εικόνα και σίγουρα όσο ρέει η ανάγνωση ανακαλύπτουμε τις ενδόμυχες σκέψεις και τα βαθιά κρυμμένα συναισθήματα που φυλάγονται χρόνια μέσα στην καρδιά των πρωταγωνιστών και κυρίως της γυναίκας πρωταγωνίστριας του βιβλίου, η οποία μέχρι την τελευταία στιγμή προσωπικά με παίδευε όσον αφορά την κατανόηση του χαρακτήρα και των επιλογών της.

  Ποιός μπορεί άραγε να κατανοήσει τις σκέψεις ενός γυναικείου μυαλού και δη μιας νέας και ερωτευμένης ψυχής όπως η Φερμίνα Δάσα και αργότερα μιας ταλαιπωρημένης από τις συνθήκες και τα γεγονότα που συντάραξαν την ψυχική της ισορροπία, συζύγου και μητέρας. Αισθάνομαι ότι το μικρό κοριτσάκι που μας παρουσιάζει στα πρώτα κεφαλαία ο συγγραφέας δεν απέχει πολύ από την ηλικιωμένη γυναίκα που βλέπουμε στο τέλος του βιβλίου να ανθίζει από το μηδέν σε ένα ταξίδι που συμβολίζει πολύ περισσότερα από όσα θα νόμιζε κανείς για εκείνη απότι για τον Φλορεντίνο Αρίσα. Μια ψυχή εγκλωβισμένη στα πρέπει της κοινωνίας και της οικογένειας για μισό αιώνα και παραπάνω, ελευθερώνεται πάνω σε ένα ποταμόπλοιο, σε ένα ταξίδι ζωής, το πρώτο για εκείνη το δεύτερο για εκείνον μιας και πριν πολλά χρόνια ο ίδιος ποταμός του είχε αποκαλύψει την πάσα αλήθεια, ότι δηλαδή είναι ανέφικτο να ξεφύγει από αυτή την αγάπη, την ίδια αγάπη που εν τέλη ελευθερώνει και αυτή τη γυναίκα που τόσο πόθησε. Γιαυτό τον λόγο για μένα αυτή η ιστορία είναι ένα ακόμα μάθημα για την αγάπη και την άρρηκτη σύνδεση της με την ελευθερία. Όποιος αγαπάει επί της ουσίας και αληθινά μαθαίνει με υπομονή και επιμονή πως να αποδεσμεύει από τις απαιτήσεις, τους φόβους, τα ταμπού, την ανασφάλεια και αλλά τόσα αισθήματα ρηχά και ανούσια, τον άνθρωπο για τον οποίο τρέφει ειλικρινή αγάπη ελευθερώνοντας τον είτε αργά είτε γρήγορα οτι ακριβώς είχε τη δύναμη να προσφέρει και ο Φλορεντίνο Αρίσα στην Φερμίνα Δάσα.

  Αυτή την όμορφη ιστορία που ξεκινάει από την αγάπη και καταλήγει σε αυτή, δοσμένη τόσο περίτεχνα να μοιάζει οικεία στον καθένα μας από τον Marquez, που από την πρώτη σελίδα με πήρε μαζί της και με ταξίδεψε σε αλλιώτικα και ονειρικά μονοπάτια κάπου στην Καραϊβική, κάπου σε μια πόλη, κάπου πλάι σε ένα ποταμό κυνηγώντας ένα και μόνο προορισμό την ανακούφιση της απόλυτης ελευθερίας, αξίζει σίγουρα να πάρει τον καθέναν από εσάς μαζί της.